Goed spellen. We proberen het allemaal. Maar in de praktijk gaat er heel wat mis. Zeker bij deze tien kwesties. Hoe zit dat bij jou?
Barbeque
Een simpel woord, maar o zo vaak verkeerd gespeld. Misschien omdat we in het Engels veelvuldig ‘BBQ’ tegenkomen? De correcte spelling is echt: barbecue.
Achterop de fiets
Het woord ‘achterop’ staat gewoon in het Groene Boekje. Toch is deze ‘zin’ fout. De regel is namelijk: “Een bijwoord dat is samengesteld uit voorzetselbijwoorden, schrijven we in één woord. Maar een voorzetselbijwoord schrijven we niet vast aan een voorzetsel dat behoort bij een woordgroep rond een zelfstandig naamwoord” (zie Leidraad, § 6.8). Het is dus: “Ze zit achterop” en “Ze zit achter op de fiets.”
Teveel
‘Teveel’ is correct Nederlands. Tenminste, in de betekenis van ‘overmaat’. Gebruik je het in de betekenis van ‘meer dan genoeg’, dan is het fout. Je schrijft dus: “Er is al langer een teveel aan konijnen” en “Ik heb gisteren te veel gedronken”. Bij twijfel: kijk of je het woord kunt vervangen door ‘gebrek aan’ (teveel) of ‘te weinig’ (te veel).
Tenslotte
Schrijf jij rustig een zin op als: “Eerst schrijf je de basis van je boek, tenslotte maak je de literatuurlijst.”? Dan ben je geen perfecte speller. Want ‘tenslotte’ betekent ‘welbeschouwd’. Bedoel je ‘tot slot’, dan moet er echt een spatie tussen. Dus: “Ten slotte maak je de literatuurlijst.”
Hen/hun
Wanneer gebruik je ‘hen’ en wanneer ‘hun’? Het is een lastige kwestie. We zien het vooral misgaan doordat mensen ‘hen’ schrijven als het om een meewerkend voorwerp gaat zonder voorzetsel. In zo’n geval hoort er ‘hun’ te staan. Dus niet: “Ik geef hen een boek cadeau”, maar “Ik geef hun een boek cadeau.” En niet: “Het ontging hen dat ze spelfouten maakten”, maar “Het ontging hun dat ze spelfouten maakten.” Een waanzinnig handig hulpmiddel bij twijfel is deze lijst van Onze Taal.
Er vanuit gaan, er van uitgaan
Worstel je met de combinatie ‘er’ plus voorzetsel? Dan ben je niet de enige. De regel hier luidt: als ‘er’ niet bij een werkwoord of zelfstandig naamwoord hoort, schrijven we het voorzetsel aan ‘er’ vast. In dit geval is het werkwoord ‘uitgaan’. Zoek het maar op in Van Dale en je vindt het woord er, met de bedoelde betekenis, in terug. ‘Uit’ is dus onderdeel van het werkwoord en daarom schrijf je het niet vast aan ‘van’. Het voorzetsel ‘van’ is in dit voorbeeld geen onderdeel van een werkwoord of zelfstandig naamwoord en schrijf je dus aan ‘er’ vast. Correct is dus: ‘ervan uitgaan’. Ook hier heeft Onze Taal een handige lijst voor.
Chique
Chique huizen, chique kleren, chique dames, het is allemaal goed gespeld. Maar in de onverbogen vorm is het ‘chic’. Correct is dus: ‘een chic voorstel’ en ‘chic gekleed’. Ook aan de overtreffende trap komt geen q te pas: “Dat is Milaan op zijn chicst.”
Dt-fouten
Of het nou per ongeluk is, of omdat je de regels niet helemaal helder hebt, een dt-fout maakt iedereen weleens. Met onze blog 3 ezelsbruggetjes om dt-fouten te voorkomen weet je ze hopelijk tot een minimum te beperken. Want kritische lezers – en zeker boekrecensenten – kunnen ze echt niet waarderen!
Kostenloos, ideeënloos, gedachtenloos
Tja, hier komen we bij de ingewikkelde regels rond de tussen-n. Omdat ‘-loos’ een achtervoegsel is, is ‘kosteloos’ een afleiding (en geen samenstelling). Afleidingen krijgen geen tussen-n. De correcte spelling is dus: ‘kosteloos’, ‘gedachteloos’, ‘grenzeloos’ en zelfs ‘ideeëloos’. Maar we schrijven wel ‘gewetenloos’ en ‘meedogenloos’, omdat in die gevallen het grondwoord eindigt op een -n.
Spaties te veel
In het Nederlands schrijf je meer aaneen dan je misschien zou denken. ‘Derdewereldland’, ‘langetermijnplanning’, ‘gebruikmaken’ – correct gespeld zijn al deze woorden spatieloos.
Lijkt het onbelangrijk? Kijk dan eens naar het betekenisverschil tussen ‘vier jarige kleuters’ en ‘vierjarige kleuters’.
Dat waren ze: tien spelfouten die bijna iedereen maakt. Zeg eens eerlijk: heeft het jou nog nieuwe kennis opgeleverd? Zo ja, dan snap je hoe moeilijk het is om een foutloos boek te schrijven. Simpelweg omdat je niet weet wat je niet weet. Zelfs de beste auteurs laten hun tekst dan ook nog nakijken door een corrector.
Door: Janneke Sinot
